عملکرد گوارشی حیوانات به دو فرآیند بستگی دارد: تغذیه و هضم.

شناخت بهتر سیستم گوارشی می‌تواند به پرورش‌دهنده کمک کند تا در تغذیه کارآمدتر عمل کند، و درک بهتری از سلامت حیوانات و مشکلاتی که ممکن است رخ دهد داشته باشد.

فرآیند گوارش

فرآیندهایی که در آن مواد خوراکی از محیط به بدن حیوان وارد می‌شود و در دسترس میکروارگانیسم های حیوانی قرار می‌گیرد، پیچیده و جالب است. در علم تغذیه حیوانات، شناخت نیاز حیوانات به مواد مغذی، دریافت خوراک توسط حیوانات و استفاده از آن در بدن حیوان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

اهمیت درک فرآیندهای گوارشی

بیشتر مواد غذایی که به مصرف حیوانات می‌رسند، اغلب پیچیده و به شکل نامحلول هستند. بنابراین، هدف فرآیندهای هضم، تبدیل متوالی مواد خوراک به مواد ساده، محلول و قابل جذب است. هر یک از انواع حیوانات دارای یک سیستم گوارشی تخصصی هستند که مطابق با برآورد نیازهای غذایی آنها طراحی شده است. دستگاه گوارش را می‌توان به عنوان لوله‌ای تعریف کرد که از دهان حیوان تا مقعد امتداد دارد و با اتساع و انقباضات در تمام ابعاد آن ساخته شده است تا بخش هایی را تشکیل دهد که هر یک عملکرد منحصر به فرد خود را در فرآیند گوارش ایفا می‌کنند.

مراحل اصلی در فرآیند گوارش

انتقال خوراک به داخل دهان:

• اسب با استفاده از لب‌های فوقانی قوی و انعطاف‌پذیر و دندان‌های ثنایای خود خوراک را به دهان منتقل می‌کند.
• گاو از زبان دراز و عضلانی خود برای انتقال خوراک (علف) به داخل دهان استفاده می‌کند و با حرکات سر و گردن به سمت بالا، آن را بین دندان ثنایای تحتانی و لثه بالایی خرد می‌کند.
• گوسفند برای جمع آوری غذا در دهان به جای زبان از لب‌های متحرک خود استفاده می‌کند.
• طیور، غذا را با منقار برمی دارد و غذا را در انتهای زبان خود می‌گذراند تا برای بلعیدن آماده شود.

جویدن

این فرآیند بلافاصله پس از قرارگیری غذا در دهان شروع می‌شود. جویدن شامل آسیاب کردن و خرد کردن مواد غذایی بزرگتر توسط دندان ها است که در فک بالا و پایین قرار دارند تا برای بلع آماده شوند. تفاوت در ساختار جویدن حیوانات مختلف به انواع مختلف دندان ها و عملکرد آنها بستگی دارد.

ترشح بزاق و بلع

جویدن مواد غذایی در دهان حیوان باعث ترشح بزاق می شود. بزاق ترشح‌شده، به عنوان روان کننده‌ای عمل می کند تا غذا به راحتی بلعیده شود.

بلع، انتقال خوراک از دهان به سمت پایین مری است. این فرآیند با یک سری حرکات عضلانی با بالا بردن زبان و گشاد شدن حلق انجام می شود. خوراک بلعیده شده سپس به مری و پس از آن به معده می رود. مقدار خوراک بلعیده شده بسته به گونه متفاوت است.

هضم

شامل تجزیه مواد غذایی بلعیده شده به مواد ساده تری است که می تواند توسط بدن حیوان جذب شود. گونه های مختلف جانوران انواع خاصی از خوراک را نسبت به سایرین هضم می کنند. تنوع در هضم به دلیل تفاوت در سیستم گوارش در حیوانات (تک معده، نشخوارکنندگان، پرندگان و شبه نشخوارکنندگان) است.

جذب

به فرآیند ورود محصولات هضم شده به جریان خون عمل جذب می‌گویند. جذب مواد هضمی بیشتر در روده کوچک و در برخی حیوانات در روده بزرگ اتفاق می افتد. برآمدگی های انگشت مانند در روده ها به نام پرزها اندام های اصلی جذب هستند که عناصر خوراک هضم شده را وارد جریان خون می کنند. عناصر جذب شده در جریان خون به بافت های بدن منتقل می شوند، تحت فرآیندهای متابولیکی قرار می گیرند و برای رشد، ترمیم و انرژی مورد استفاده حیوان قرار می گیرند.

دفع

آخرین مرحله فرآیند گوارشی به دفع منجر میشود. دفع، به فرآیند تخلیه مواد غذایی هضم نشده (مدفوع) از بدن حیوان از طریق مقعد گفته می شود.

منابع:

• Schoening, H.W. (2010). THE DIGESTIVE PROCESSES IN DOMESTIC ANIMALS.